Tin ANTT và cảnh báo tội phạm
"Cảnh báo thủ đoạn tội phạm mua bán người Trên không gian mạng"
14-08-2025
Mua bán người – một trong những loại tội phạm xâm hại nghiêm trọng nhất đến quyền con người, là một vấn đề nóng toàn cầu. Tình hình tội phạm mua bán người đang diễn ra phức tạp trên thế giới cũng như Việt Nam. Nạn nhân bị mua bán ra nước ngoài như các đặc khu kinh tế của Tam Giác Vàng, Campuchia, Myanmar, Philippines,... bị bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lừa đảo, cưỡng đoạt, cướp tài sản, có trường hợp dẫn đến chết người, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Trong kỷ nguyên số, không gian mạng đã trở thành một phần thiết yếu của đời sống con người, mang đến nhiều tiện ích về kết nối, học tập, giải trí và cơ hội việc làm. Tuy nhiên, cũng chính môi trường này lại trở thành công cụ đắc lực cho các loại tội phạm sử dụng công nghệ cao, đặc biệt là tội phạm mua bán người. Những thủ đoạn tinh vi, ẩn danh và khó kiểm soát trên mạng xã hội, ứng dụng nhắn tin hay nền tảng tuyển dụng trực tuyến đã và đang khiến nhiều người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, trở thành nạn nhân một cách âm thầm.
Trong bối cảnh đó, việc nhận diện các thủ đoạn lừa đảo, lôi kéo, dụ dỗ người nhằm mua bán phổ biến trên không gian mạng và hoàn thiện pháp luật để phòng ngừa tội phạm mua bán người trở nên cấp thiết. Bài viết này tập trung làm rõ các thủ đoạn phổ biến, thực trạng pháp lý hiện hành và kiến nghị các giải pháp pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa.
Hình minh họa
Những thủ đoạn lừa gạt, dụ dỗ người nhằm mua bán phổ biến trên không gian mạng
Nếu như trước đây, tội phạm mua bán người chủ yếu diễn ra trực tiếp thông qua mối quan hệ cá nhân, môi giới lao động, kết hôn hoặc di cư trái phép thì hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, các hoạt động mua bán người ngày càng dựa vào các nền tảng số để tuyển mộ, dụ dỗ và kiểm soát nạn nhân.
Không gian mạng tạo điều kiện thuận lợi cho tội phạm vì nó cung cấp môi trường ẩn danh, khó truy vết, dễ tiếp cận người dùng ở mọi độ tuổi và vùng miễn. Các nền tảng như Facebook, Tiktok, Telegram, Zalo, WeChat, Instagram… trở thành công cụ để các đối tượng phạm tội tiếp cận nạn nhân dưới vỏ bọc của “người quen”, “tình yêu ảo”, “công ty tuyển dụng quốc tế”, hay “chương trình từ thiện, học bổng, nghệ thuật”.
Những nạn nhân điển hình là phụ nữ trẻ, học sinh, sinh viên, người tìm việc làm hoặc người dân vùng sâu vùng xa – nhóm người thường thiếu thông tin pháp luật và dễ bị tác động tâm lý bởi các chiêu trò lừa đảo “việc nhẹ, lương cao”, “làm online tại nhà”, “lấy chồng nước ngoài giàu có”, v.v.
Sau khi bị dụ dỗ, nhiều người bị đưa ra nước ngoài, vào các khu vực hẻo lánh hoặc các trung tâm cờ bạc trực tuyến, livestream khiêu dâm, bị bóc lột sức lao động hoặc cưỡng ép mại dâm. Không ít trường hợp bị đe doạ, cưỡng bức, giam giữ và buộc phải tham gia vào các hoạt động phạm pháp.
Các thủ đoạn lừa đảo liên quan đến mua bán người qua mạng đang ngày càng tinh vi và biến tướng phức tạp. Trong đó, có thể nhận diện một số chiêu trò phổ biến như sau:
1. Các đối tượng tạo lập tài khoản giả mạo trên mạng xã hội, sử dụng hình ảnh đẹp, lời nói ngọt ngào để tiếp cận người dùng, đặc biệt là phụ nữ trẻ hoặc người cô đôn. Sau khi tạo dụng “mối quan hệ tình cảm ảo”, chúng đưa ra lời mời kết hôn, du lịch hoặc về sống tại nước ngoài, sau đó bán nạn nhân cho các tổ chức buôn người.
2. Thông qua các trang web tuyển dụng, trung tâm môi giới lao động ảo, các đối tượng quảng cáo những công việc với thu nhập hấp dẫn ở nước ngoài hoặc ở trong nước nhưng không yêu cầu bằng cấp. Khi nạn nhân đồng ý, họ bị yêu cầu nộp phí, giao nộp giấy tờ cá nhân và sau đó bị đưa đến các khu vực xa xôi, mất liên lạc với gia đình.
3. Các đối tượng sử dụng chiêu trò “tuyển người mẫu, diễn viên, streamer”, dụ dỗ trẻ em, thanh thiếu niên gửi ảnh, clip nhạy cảm, rồi sử dụng các tài liệu này để khống chế, đe doạ, ép buộc nạn nhân tham gia các hoạt động livestream khiêu dâm, sản xuất nội dung độc hại hoặc bị bán cho các đường dây mại dâm.
4. Các phần mềm nhắn tin mã hoá hoặc nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới như Telegram, WhatsApp, Discord được sử dụng để điều hành đường dây, trao đổi nạn nhân, thu tiền chuộc hoặc quản lý nạn nhân bị ép làm việc trái pháp luật.
Hình minh họa
Giải pháp tăng cường phòng ngừa thủ đoạn mua bán người qua mạng
Trước tình hình tội phạm diễn biến phức tạp, để nâng cao hiệu quả phòng ngừa, bảo vệ nạn nhân và đấu tranh với tội phạm mua bán người trên môi trường số, cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp sau:
1. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật theo hướng cụ thể hoá các hành vi sử dụng công nghệ thông tin để thực hiện tội phạm mua bán người, bao gồm hành vi dụ dỗ, tuyển dụng giả, cưỡng bức qua mạng, khống chế bằng dữ liệu cá nhân, clip nhạy cảm…
2. Tăng cường phối hợp quốc tế trong chia sẻ thông tin, hỗ trợ điều tra, dẫn độ và kiểm soát dữ liệu điện tử liên quan đến các nền tảng xuyên biên giới. Các cơ quan chức năng cần chủ động làm việc với các công ty công nghệ lớn để yêu cầu hỗ trợ pháp lý, gỡ bỏ nội dung vi phạm và khoá tài khoản lừa đảo.
3. Đẩy mạnh giáo dục, truyền thông và phổ biến pháp luật về kỹ năng sử dụng mạng an toàn, nhận diện lừa đảo, bảo vệ dữ liệu cá nhân và kịp thời tố giác hành vi bất thường. Các hoạt động này cần được lồng ghép vào trường học, khu dân cư, cơ sở đào tạo nghề, với nội dung dễ hiểu, thiết thực, phù hợp với từng nhóm đối tượng.
4. Xây dựng hệ thống tiếp nhận, xử lý thông tin tố giác tội phạm mua bán người trực tuyến, cho phép người dân báo cáo qua ứng dụng, trang web hoặc đường dây nóng an toàn, bảo mật, không sợ bị trả thù hay kỳ thị.
5. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ công an, kiểm sát, toà án trong điều tra số, phân tích dữ liệu, truy vết trên mạng, khai thác thiết bị điện tử và hợp tác quốc tế về tội phạm công nghệ cao.
Không gian mạng, dù mang lại nhiều giá trị tích cực, cũng là môi trường tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là đối với các nhóm dễ bị tổn thương. Tội phạm mua bán người sử dụng công nghệ cao đang trở thành một thách thức lớn, đòi hỏi pháp luật phải thay đổi linh hoạt, sát thực tế, phù hợp với tốc độ phát triển của xã hội số. Chỉ khi người dân được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng phòng vệ trên không gian mạng, tội phạm mới không còn đất sống và xã hội mới thực sự an toàn, nhân văn trong thời đại số./.
Minh Tuấn – Phòng An ninh mạng
và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao