Trong thời gian qua, với chức năng, nhiệm vụ điều tra các vụ án liên quan đến vật liệu nổ, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Lạng Sơn đã tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các mặt công tác chuyên môn kết hợp chặt chẽ với công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn thi hành qua đó góp phần nâng cao nhận thức, hiểu biết của quần chúng Nhân dân đối với công tác này. Bên cạnh đó chú trọng thực hiện tốt công tác kiểm tra, hướng dẫn đối với Công an cấp huyện, thành phố trong điều tra, xử lý các vụ án, vụ việc liên quan đến vật liệu nổ, đảm bảo yêu cầu về chính trị, pháp luật, nghiệp vụ; luôn chú trọng nâng cao hiệu quả điều tra mở rộng án, làm rõ hành vi phạm tội của bị can và các đối tượng liên quan góp phần vào công tác đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.
Qua công tác điều tra nhận thấy, trong thời gian gần đây, tình trạng người dân tự ý chế tạo vật việu nổ ngày càng phổ biến và diễn ra phức tạp hơn do nhận thức về pháp luật của người dân còn nhiều hạn chế. Hậu quả là đã xảy ra nhiều vụ tai nạn thương tâm, gây mất an ninh trật tự tại địa phương. Điển hình, vào đầu tháng 10/2024, Lường Mạnh Thái, sinh năm 1997, trú tại: Khu Phiêng Quăn, thị trấn Lộc Bình, huyện Lộc Bình, khi đi bộ tập thể dục tại khu vực thôn Khòn Chu, xã Đồng Bục đã nhặt được một lon nước yến thể tích 240ml màu vàng nâu, miệng lon đã cắt bỏ phần đầu nắp và được nén chặt bằng vữa cát màu trắng có nối dây cháy chậm đã bị đốt dở, nhận định đây là mìn tự chế, Thái đã đem về nhà và ngày hôm sau cùng Nông Văn Học là người cùng thôn đem xuống sông Kỳ Cùng ở gần nhà để đánh cá, sau khi châm ngòi thì bất ngờ phát nổ trên tay, Thái bị đứt lìa bàn tay phải, mắt và một số bộ phận trên cơ thể bị mảnh vỡ từ vụ nổ bắn ra gây thương tích, còn Học đứng cạnh cũng bị sức ép của vụ nổ gẩy tổn thương hai mắt. Sau khi xảy ra vụ nổ Thái và Học được người dân phát hiện đưa đến bệnh viện cấp cứu, điều trị với tỉ lệ phần trăm tổn thương cơ thể lần lượt là 90% và 15%.
Bị can Lường Mạnh Thái sau khi được điều trị tại Bệnh viện với tỉ lệ thương tật 90%
Bên cạnh nhận thức kém về pháp luật, hoạt động tự chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép vật liệu nổ diễn ra phức tạp hơn nhờ sự hỗ trợ của mạng xã hội. Với sự phát triển mạnh mẽ của mạng internet, không khó để mua được những nguyên liệu cần thiết để chế tạo được thuốc nổ, mìn tự chế. Qua nhiều kênh khác nhau, với từ khoá “chế tạo thuốc nổ” trên trang tìm kiếm Google, một người bình thường có thể dễ dàng tìm kiếm được nhiều công thức pha chế, trộn lẫn các nguyên liệu theo tỉ lệ, cách đóng gói thành phẩm để có thể sử dụng với mức độ sát thương khác nhau.
Điển hình, khoảng đầu tháng 12/2024, Lê Văn Trụ, sinh năm 1981, trú tại thôn Nà Tẻng, xã Vạn Linh, huyện Chi Lăng lên mạng xã hội Facebook đặt mua 15 cái kíp nổ điện và 02 cuộn dây điện với mục đích phá đá tại khu vực ruộng của gia đình. Ngày 14/12/2024, Vi Văn Cảnh đã thuê Trụ đến ruộng của gia đình tại khu đồng Bó Thó thuộc thôn Nà Lai, xã Vạn Linh để phá đá với tiền công là 140.000đ/lỗ khoan. Sáng ngày 15/12/2024, Trụ thuê Nông Văn Biểu là người cùng thôn đến ruộng của nhà Cảnh để khoan đá, tiền công là 20.000đ/lỗ khoan. Khi đến ruộng của Cảnh, Trụ chỉ cho Biểu các vị trí cần khoan, sau đó Trụ một mình nhồi 15 kíp nổ vào lỗ khoan tại ruộng của gia đình Cảnh. Khoảng 17 giờ ngày 15/12/2024, khi Trụ đang sử dụng kíp nổ để phá đá thì bị lực lượng Công an phát hiện, lập biên bản sự việc và thu giữ được 04 kíp nổ điện và nhiều đồ vật liên quan.
Ngay sau khi hoàn tất các thủ tục ban đầu để khởi tố vụ án, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Lộc Bình và huyện Chi Lăng đã chuyển 02 hồ sơ vụ án “Sử dụng trái phép vật liệu nổ” nói trên đến Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Lạng Sơn để điều tra theo thẩm quyền.
Hành vi chế tạo, tàng trữ, sử dụng trái phép vật liệu nổ hiện nay rất khó ngăn chặn triệt để bởi các hoạt động này phần lớn diễn ra manh mún, nhỏ lẻ, lén lút tại các hộ gia đình, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số hoặc vùng nông thôn. Trước tình trạng người dân chế tạo, tàng trữ sử dụng trái phép vật liệu nổ ngày càng phức tạp, trong những năm qua công tác đấu tranh, ngăn chặn vấn đề này đã được các lực lượng chức năng đặc biệt quan tâm, trong đó công tác tuyên truyền cho người dân hiểu được tác hại của vật liệu nổ và vận động người dân giao nộp vật liệu nổ được triển khai thường xuyên và đạt được kết quả tích cực.
Thời gian tới, tình hình tội phạm liên quan đến hành vi chế tạo, tàng trữ, mua bán, vận chuyển, sử dụng trái phép vật liệu nổ trên địa bàn tỉnh có thể tiếp tục gia tăng. Bên cạnh sự vào cuộc quyết liệt của các lượng chức năng, thiết nghĩ mỗi người dân cần nâng cao nhận thức, tích cực, tự giác giao nộp vật liệu nổ, nhằm giảm thiểu mối nguy hiểm từ vật liệu nổ gây ra, góp phần kiềm chế và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, giữ gìn an ninh, trật tự trên địa bàn. Mọi người dân khi phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến vật liệu nổ cần thông báo kịp thời cho cơ quan Công an nơi gần nhất để góp phần phòng ngừa nguy cơ cháy, nổ có thể xảy ra./.
Ngọc Diệp
Phòng An ninh điều tra